Warning: "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in /wp-includes/pomo/plural-forms.php on line 210
Słownik - Celuj w Raka - projekt Fundacji Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej
  • O kampanii
  • Diagnoza
  • Rak
  • Celuj w raka

Słownik

  • Nasz cel
  • Przydatne adresy
  • Czytelnia
  • Do pobrania
  • Słownik
  • Kontakt

Badanie histopatologiczne – badanie pod mikroskopem zmienionej chorobowo tkanki, pobranej wcześniej od pacjenta. Jego celem jest rozpoznanie choroby i jej ocena.

Chemioterapia – metoda leczenia, do której wykorzystuje się syntetyczne związki chemiczne działające toksycznie na komórki nowotworowe.

Chromosomy – forma organizacji materiału genetycznego w komórce. U ludzi występują 23 pary chromosomów (46 sztuk) – 22 pary odpowiadają za dziedziczenie cech nie związanych z płcią i są ponumerowane według wielkości i 1 para jest chromosomami płciowymi (różna u kobiet i mężczyzn).

Enzymy – jest to grupa białek i płynów ustrojowych, które w organizmie przyśpieszają reakcje przemiany materii.

Gen (z greckiego ród, pochodzenie) – podstawowa jednostka dziedziczności (odcinek DNA) kodujący syntezę specyficznego białka RNA.

Genom – całość materiału genetycznego komórki lub organizmu.

Genomika – nauka zajmująca się analizą struktury i funkcji genomu.

Gospodarka hormonalna – określa pracę i rolę hormonów, czyli substancji chemicznych wytwarzanych w organizmie przez określone narządy w celu regulacji jego funkcjonowania.

Immunohistochemia – metoda w badaniu histopatologicznym stosowana do wykrywania określonych substancji (np. białka nowotworowego) w pobranym fragmencie tkanki od pacjenta. Do jej przeprowadzenia wykorzystuje się przeciwciała skierowane przeciwko poszukiwanej substancji a następnie stosuje się np. metodę barwienia, dzięki której będzie ona widoczna pod mikroskopem (np. diagnostyka HER-2).

Informacja genetyczna – zapisana jest w kwasach nukleinowych (DNA i RNA) za pomocą  kodu genetycznego. Stanowi sumę informacji dotyczących wszystkich genów organizmu.

Kwas deoksyrybonukleinowy, DNA – jest przekaźnikiem kodu genetycznego i cech dziedzicznych człowieka. Kieruje podziałem komórkowym. Zbudowany jest z nukleotydów a składnikiem cukrowym, odpowiedzialnym za jego konstrukcję jest deoksyryboza.

Kwasy nukleinowe – występują w każdej komórce żywych organizmów. Dzielą się na kwasy DNA i RNA. Kierują powstawaniem białek i podziałami komórkowymi, są przekaźnikami kodu genetycznego.

Kwas rybonukleinowy, RNA – kwas nukleinowy zbudowany z nukleotydów, w którym składnikiem cukrowym jest ryboza. Występuje w każdej żywej komórce.

Mechanizmy molekularne – mechanizmy kierujące pracą i działaniem komórek w organizmie co ma wpływ na zachowanie równowagi wszystkich procesów biologicznych w nich zachodzących (przy wpływie zmian genetycznych).

Mutacja – każda zmiana materiału genetycznego względem stanu naturalnego (może zapoczątkować rozwój choroby).

Onkogeny – geny bezpośrednio wywołujące proces nowotworowy. Powstają na skutek mutacji protoonkogenów.

PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) – metoda powielania łańcuchów DNA w warunkach laboratoryjnych. – np. do celów wykrycia mutacji genetycznych w komórkach nowotworowych.

Protoonkogeny – geny, obecne w prawidłowej komórce, potencjalnie zdolne do zapoczątkowania procesu nowotworowego.

Proces kancerogenny – inaczej proces rakotwórczy, czyli wszystkie zmiany zachodzące w komórkach organizmu, prowadzące do powstania nowotworu.

Radioterapia – metoda leczenia za pomocą promieniowania jonizującego. Jej zadaniem w terapii nowotworowej jest zniszczenie guza lub zmniejszenie bólu spowodowanym przez niego.

Terapia biologiczna – metoda leczenia wykorzystująca leki produkowane metodami biotechnologicznymi (np. z grupy przeciwciał monoklonalnych).

Terapia celowana – skierowana jest bezpośrednio w zmienione nowotworowo komórki i polega na hamowaniu różnych procesów biologicznych warunkujących powstawanie nowotworu. Jej zadaniem jest eliminacja komórek nowotworowych przy wzięciu pod uwagę zmian metabolicznych i genetycznych, które w nich zaszły.

Wziernikowanie – inaczej endoskopia. Jest to badanie narządów wewnętrznych, przy pomocy wprowadzenia do ciała wziernika z układem optycznym i światłem.

Copyright © 2025

  • O projekcie
  • Partnerzy
  • Regulamin
  • Kontakt